Levensvragen van ouders en kinderen

Levensvragen van ouders en kinderen

Wat zijn levensvragen en wanneer ontstaan levensvragen?

Levensvragen zijn vragen die gaan over de betekenis van het leven. Wat is echt van waarde? Wat doet ertoe? Wat is lastig of verontrustend? Vaak ontstaan levensvragen na ingrijpende ervaringen: ervaringen die het leven veranderen en die de kwetsbaarheid van het leven tonen. Bijvoorbeeld bij het verlies van een dierbare, ziekte of een scheiding. Maar ook door zogenoemde piekervaringen, zoals de geboorte van een kind, kunnen levensvragen ontstaan. Levensvragen zijn verbonden met zingeving, omdat zij gaan over wat écht belangrijk is, en zijn meestal niet 1-2-3 te beantwoorden. Zij komen vaak sterker naar voren op belangrijke of onverwachte momenten.

Ingrijpende ervaringen die het leven positief of negatief veranderen, vragen vaak om nieuwe betekenisgeving. De ervaring moet een plek krijgen in jouw levensverhaal. Als je betekenis kan geven aan een ervaring, dan kan de ervaring onderdeel worden van jouw verhaal. Wellicht verandert hierdoor de manier waarop jij naar jezelf of naar het leven kijkt, doordat je bijvoorbeeld andere dingen belangrijk gaat vinden. Levensvragen en het zoeken naar antwoorden op levensvragen kunnen een manier zijn om betekenis te vinden of te geven aan ervaringen.

Hebben kinderen ook levensvragen?

Levensvragen kunnen zeker ook bij kinderen spelen, vooral als zij iets ouder zijn. Om hier een beetje inzicht in te krijgen kan het ‘fasenmodel’ van de ontwikkelingspsycholoog Erik Erikson helpen. Dit model wordt veel gebruikt om de sociale en emotionele ontwikkeling van een kind of volwassene te begrijpen. Volgens Erik Erikson zijn er tijdens het opgroeien verschillende thema’s of behoeften die in een bepaalde fase belangrijk zijn:

Links in het rijtje behoeften vind je dikgedrukt de positieve behoeften. Als de positieve behoeften (gedeeltelijk) niet vervuld worden, dan kan dat lastig of remmend zijn in de ontwikkeling van het kind of de volwassene. In meer of mindere mate draagt een kind dit mee in zijn/haar ontwikkeling tot volwassene: elk thema of behoefte heeft altijd twee kanten. Het meedragen is ook afhankelijk van de mate van erkenning van de onvervulde behoefte(n) en eventuele latere compensatie of verwerking. Elke fase bevat een ontwikkeling of keerpunt, dat noodzakelijk is voor het proces van groeien. Zoals gezegd kunnen onderbrekingen in de ontwikkeling, door een gemis in een bepaalde behoefte, in een latere fase gecompenseerd of verwerkt worden.

Impact van ingrijpende ervaringen

Het fasenmodel kan inzicht geven in jouw eigen ontwikkeling en de ontwikkeling van jouw kind(eren). Ingrijpende ervaringen kunnen een negatieve kant van een behoefte oproepen en bijbehorende (levens-)vragen op de voorgrond zetten. Als een kind in de puberteit of jonge adolescentie bijvoorbeeld veel negatieve ervaringen heeft met betrekking tot wie hij / zij is (denk bijvoorbeeld aan pesten of een gemis aan erkenning en waardering), dan kan dat tot vragen leiden zoals ‘wie ben ik?’; ‘wie wil ik zijn?’; ‘wie mag ik zijn?’; ‘waar pas ik?’. Door nieuwe betekenisgeving en antwoorden op deze vragen kan de identiteit zich positief verder ontwikkelen, of, als dit niet goed lukt, kan het zijn dat de adolescent nog een tijd last heeft van een gevoel van verwarring over de eigen identiteit. Misschien dat dit pas later in zijn / haar leven verdwijnt.

Probeer bij ingrijpende positieve of negatieve ervaringen de ruimte te nemen voor levensvragen. Vaak wordt je gauw weer meegenomen in het leven van alledag: het vergt een beetje moed om stil te staan en durf om je uit te spreken.

Ook op pagina Levensvragen op de website van Ouders.nl zijn tips, ervaringen en verhalen te vinden.