Mijn verhaal: Oskar over angst omarmen en jezelf beter leren kennen

Angstklachten komen veel voor: één op de vier Nederlanders krijgt met angst te maken in zijn leven (cijfers Trimbos-instituut) . Toch wordt er niet veel over gesproken. Oskar: ‘Als ik tien jaar geleden direct had geweten dat ik angstklachten had en dat het niks geks is, had ik er waarschijnlijk sneller mee leren leven.’

Overvallen door angstklachten

Bij Oskar beginnen de klachten plotseling op zijn eenentwintigste. ‘Midden in de nacht kreeg ik ineens zelfmoordgedachten. Niet dat mezelf echt wilde doden, maar ik zag het letterlijk voor me in mijn hoofd. Alsof ik naar mezelf keek van een afstand.’ De volgende dag gaat hij gewoon naar zijn werk bij de politie. Maar als een collega vraagt hoe het met hem gaat, begint hij spontaan te huilen. ‘Ik kon niet meer stoppen. Vanaf dat moment zat ik ziek thuis met angstklachten.’

Zo voelt een paniekaanval

De paniekaanvallen omschrijft hij als volgt: ‘Ik voelde overal tintelingen en druk op mijn borst, alsof er een olifant op me zat. Vergelijk het met het gevoel alsof iemand je laat schrikken of wanneer je net te laat remt op de snelweg. Maar bij mij ging dat gevoel niet weg.’ Paniekaanvallen komen en gaan, maar Oskar ervaart geen rust meer. ‘Ik stond constant aan. Was in een constante staat van alertheid.’

Het leven van iemand anders leven

Achteraf gezien begrijpt hij wat hem toen triggerde om in een angststoornis terecht te komen. ‘Ik kwam uit een dorp en om mij heen was het heel normaal om je vroeg te binden. Zodoende woonde ik samen en was ik getrouwd. Ik had er nooit bij stilgestaan dat dit niet het leven was wat ik wilde. Ik luisterde niet naar mijn gevoel. Dit was gewoon wat er van me verwacht werd.’

Pleaser

Eenmaal ziek thuis probeert hij dichter bij zijn gevoel te komen. Zo ontdekt hij dat hij altijd anderen heeft gepleased en het belang van anderen boven dat van hemzelf stelt. ‘Eigenlijk wilde ik als kind al bij defensie werken. Dat was mijn grote droom. Maar omdat ik dan veel van huis zou zijn en ik mijn vrouw dan zou teleurstellen, koos ik voor de politie.’

Continu doen alsof

Langzaam komt het besef dat zijn leven grondig op de schop moet. ‘Zowel op werk als in mijn relatie kon ik mezelf niet zijn. Ik moest continu doen alsof. Deed me stoerder voor dan ik was. Zo ontwikkelden de angstklachten zich. Ik besloot zelf de regie te pakken en verbrak de relatie met mijn vrouw, ging weg bij de politie en ging weer bij mijn ouders wonen.’

Andere mensen helpen

Het gaat daarna niet direct beter met Oskar. ‘Het duurde lang voordat ik me weer een beetje kon concentreren.’ Er zijn ups en downs. ‘Qua werk wilde ik graag iets doen waar ik andere mensen mee kon helpen.’ Hij probeert eerst zijn liefde voor sport over te brengen op anderen als personal trainer, maar dat geeft hem niet wat hij zoekt. ‘Het kostte me te veel energie om mensen in te laten zien dat ze zelf moeten veranderen. Als je niks doet, gebeurt er niks. Je kunt een lifestyleverandering niet kopen.’

Doodsbang

Bij Jeugdzorg wil hij zijn eigen ervaringen inzetten om jongeren te helpen. Maar dat dit werk een trigger is naar zijn eigen klachten, heeft hij niet voorzien. ‘Ik werkte met een zeer intensieve groep. Ze waren extreem onvoorspelbaar. Ze hadden heel veel structuur nodig, terwijl ik ze vanuit liefde en aandacht wilde behandelen. Dat werkte niet. Ik werd doodsbang voor ze en mijn stoornis kwam in alle hevigheid terug.’

‘Er wordt echt naar me geluisterd’

Uiteindelijk vindt hij zijn plek bij de douane waar hij gaat werken in een dynamisch team dat invallen doet. ‘In dit werk vind ik de spanning die ik zocht bij defensie en politie, maar kan ik wel mezelf zijn.’ Ondertussen werkt hij er zes jaar en heeft het nog steeds naar zijn zin. ‘Er wordt op mijn werk echt naar me geluisterd en ik doe ertoe. Dat is super fijn.’ Op dit moment volgt hij een opleiding voor een nieuwe functie binnen de douane.

Medicatie helpt hem uit negatieve spiraal

Op persoonlijk vlak gaat het ook goed met Oskar. Hij heeft een fijne relatie, kan ontspannen met sport en zijn angststoornis is stabiel. Medicijnen hebben hem enorm geholpen. Ze helpen hem om de angst te verminderen, waardoor hij weer dingen durft te doen. En doordat hij weer dingen durft, heeft hij weer positieve ervaringen en wordt hij sterker. Zonder medicijnen blijft hij in een neerwaartse spiraal hangen.  

Stigma op medicijnen

Oskar vindt het jammer dat er een stigma zit op medicatie voor angststoornissen. ‘Het lijkt alsof mensen altijd zonder medicijnen door het leven moeten kunnen gaan. Maar ik ben ervan overtuigd dat het voor sommige mensen beter is om juist mét medicijnen te leven.’ Bij Oskar en vele anderen die hij kent ging het afbouwen van de medicijnen niet goed. Hij raakte weer in een dip toen hij stopte.  

Voor iedereen een andere oplossing

Oskar benadrukt dat dit voor iedereen anders kan zijn. ‘Voor mij waren het de medicijnen in combinatie met goede therapie die me hielpen. Voor een ander is het misschien yoga of wandelen met ezels: allemaal helemaal prima. Ik geloof niet in één oplossing. Als je maar probeert te luisteren naar wat jou op het moment kan helpen, ben je al een heel eind.’

Empathisch door de angst

De angststoornis heeft Oskar naar eigen zeggen ook veel gebracht. ‘Ik weet nu dat wanneer ik over mijn grenzen ga, de angststoornis zich weer aandient. Daardoor kan ik mijn grenzen goed bewaken. Ik kan veel beter naar mezelf luisteren en sta veel dichter bij mijn gevoel. Ook ben ik heel empathisch. Ik oordeel niet snel over anderen. Leren omgaan met angst is een meerjarenplan. Maar als je het eenmaal kunt, kun je anderen ermee helpen en dat vind ik heel mooi.’

De angst als een partner in crime

Het gaat volgens Oskar niet om het genezen van de angststoornis maar om het leven met angst. ‘We zijn heel erg gericht op het zoeken naar een oplossing. We willen dat de angst zo snel mogelijk uit ons leven verdwijnt. Maar als je zo naar angst kijkt, ga je eigenlijk het gevecht aan met de angst. Beter kun je vrienden worden en de angst zien als partner in crime. De angst probeert je iets te vertellen en als je er echt naar luistert, leer je jezelf beter kennen. En dat is super spannend en confronterend, maar wel de enige manier om verder te komen. Daarom zeg ik altijd: met volle angst vooruit.’

ADHD

Uiteindelijk is Oskar er ook achter gekomen dat hij ADHD heeft en valt er veel op z’n plek. ‘Vorig jaar had ik een terugval en ging ik in therapie. Bij het tweede gesprek zei de psycholoog tegen me: “Volgens mij heb je ADHD.” Dat is getest en bleek zo te zijn. Met terugwerkende kracht begrijp ik mezelf beter. Ook bijvoorbeeld zaken uit mijn jeugd. Ik was als kind snel overprikkeld en afgeleid. Ik kon niet goed uiten wat ik voelde en wilde en raakte daardoor gefrustreerd. Ik voelde me niet begrepen. Maar er werd toen gedacht dat dit kwam door gehoorschade die ik heb opgelopen tijdens de geboorte. Ik kan het nu beter in perspectief plaatsen dat dit ADHD was.’ De hersenen van Oskar werken anders dan die van andere mensen. ‘Daar hangt een groot deel van de angst mee samen. Nu ik beter weet waar de angst aan ten grondslag ligt, overvalt het me minder.'

Praat erover

Hij wil anderen die met angst kampen graag op het hart drukken om erover te praten. ‘Stel je kwetsbaar op. Ook mannen hebben gevoelens. Angstgevoelens zijn echt niet gek, zo veel mensen hebben er last van. Als er meer openheid ontstaat, kunnen mensen ook eerder een angststoornis bij zichzelf herkennen.’ En als je de angstgevoelens herkent, ga dan vooral naar een huisarts. ‘Blijf er niet mee rondlopen. Angstklachten gaan bijna nooit vanzelf over en zeker niet als je ze negeert. Het is hard werken om er mee te leren leven, maar het is echt de moeite waard. Kijk maar naar mij.’

In verband met de gevoelige functie van de geïnterviewde is de naam Oskar een pseudoniem. De echte naam is bekend bij de redactie.